Pracownicy Politechniki Lubelskiej w Lubelskim Towarzystwie Naukowym

Powstanie i działalność LTN
Pierwsze nowożytne towarzystwa naukowe powstały w XV wieku we Włoszech. Tradycja ich organizacji w Polsce również sięga XV wieku. Już ok. 1489 roku powołano stowarzyszenie pod nazwą Sodalitas Litteraria Vistulana, które działało tylko dwa lata, ale było jednym z pierwszych towarzystw naukowych na północ od Alp. Warunki panujące w Polsce od XVII wieku, zwłaszcza regres rozwoju miast i szkolnictwa, nie sprzyjały powstawaniu towarzystw naukowych. Pewne ich funkcje spełniały: Komisja Edukacji Narodowej i związane z nią Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych, obiady czwartkowe u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego oraz niektóre loże wolnomularskie. Paradoksalnie „Złoty wiek” polskich towarzystw naukowych przypadł na okres rozbiorów. Wtedy właśnie pełniły najbardziej doniosłą rolę, zastępując często te instytucje, które w niepodległych państwach pełniły wiodącą rolę w rozwoju nauki i narodowej kultury [9].

Przełomowym momentem w dziejach tych organizacji oraz prawdziwy ich rozkwit przypadł na początek XIX wieku i wynikał z prądów oświecenia. W 1800 roku utworzono Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Warszawie, działające do czasu upadku powstania listopadowego i odrodzone w 1927 roku. W 1816 zainicjowało działalność Towarzystwo Naukowe Krakowskie, przeobrażone w 1872 roku w Akademię Umiejętności, a w 1919 roku w Polską Akademię Umiejętności. Trzecim chronologicznie tego typu stowarzyszeniem w Polsce było Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie działające w latach 1818-1831. Jego prezesem został Joachim Owidzki siostrzeniec Józefa Wybickiego, a jednym z członków honorowych był ks. Stanisław Staszic. Działalność Towarzystwa odnotowano jeszcze w Królestwie Polskim w latach 1909-1914 (członkami Zarządu byli m.in. dr Mieczysław Biernacki i dr Kazimierz Jaczewski) oraz w okresie międzywojennym 1927-1939 [1]. Mr Certify Delaware GED practice test

Wybuch II wojny światowej przerwał aktywność towarzystw naukowych na terenie całej Polski. W czasie jej trwania polski społeczny ruch naukowy rozwijał się na obczyźnie; utworzono m.in. Polski Instytut Naukowy w Ameryce, Instytut Józefa Piłsudskiego w Nowym Yorku, towarzystwa naukowe przy Polskim Wydziale Uniwersytetu w Edynburgu czy Polskie Towarzystwo Studiów Irańskich w Teheranie [8]. Reaktywacja działalności w kraju następowała w miarę wyzwalania poszczególnych ośrodków naukowych spod okupacji niemieckiej. Najwcześniej, bo już w październiku 1944 roku uczyniło to Towarzystwo Naukowe KUL. Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie wznowiło swoje istnienie w 1945 roku, wegetując w trudnych, pierwszych latach powojennych zaledwie do 1952 roku. Mr Certify Delaware GED practice test

W odpowiedzi na wielkie zapotrzebowanie integracji życia naukowego w regionie oraz rozszerzenia i koordynacji różnorodnych badań naukowych dotyczących Lubelszczyzny w 1957 roku uformowało się istniejące do dzisiaj Lubelskie Towarzystwo Naukowe LTN. Inicjatorami jego utworzenia byli przede wszystkim przedstawiciele ówczesnych uczelni w Lublinie, głównie: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Akademii Medycznej (obecnie Uniwersytetu Medycznego), Wyższej Szkoły Rolniczej (obecnie Uniwersytetu Przyrodniczego) oraz instytutów naukowych w Puławach – Instytutu Nawożenia i Gleboznawstwa oraz Instytutu Weterynarii.



Ważnym wydarzeniem historii LTN było przekazanie w czasie długotrwałej i owocnej prezesury prof. Tadeusza Krwawicza w dniu 26 stycznia 1973 roku Pałacu Czartoryskich przy Placu Litewskim 2 na siedzibę Towarzystwa. W następnym roku, rozpoczynającym okres trzyletniego generalnego remontu Pałacu [10], Polska Akademia Nauk objęła mecenat naukowy nad LTN, co również wpłynęło na podniesienie jego rangi, stanowiąc jednocześnie wyraz uznania dla dotychczasowych osiągnięć.

Pracownicy Wyższej Szkoły Inżynierskiej/Politechniki Lubelskiej w:

Prezydium Zarządu Głównego LTN:

Prezes:	A. Wac – Włodarczyk (26.10.2017 r. – obecnie)
Sekretarz Generalny i Zastępca:	K. Zagórski (1969-1976)
	R. Sikora (1983-1987)
	A. Wac – Włodarczyk (02.2008 r.- 11.2017)
Delegat ds. Regionalnych Towarzystw Naukowych:	S. Matyjaszewski (1976-1978)
	T. Komecki (1983-1987)
	E. Śpiewla (1987-1991 oraz 1999-2003)
	I. Pollo (1991 – 1995)
Główny Redaktor Wydawnictwa:	K. Schabowska (07.2001-2019)

Komisji Rewizyjnej LTN:

Przewodnicząca:	E. Bojar (2003-2019)
Członek:	R. Sikora (1987-2003)

IV Wydział Nauk Technicznych

Powołanie Wydziału Nauk Technicznych

Początkowo w strukturze LTN działały trzy wydziały: I – Humanistyczny, II – Biologiczny oraz III – Matematyczno-Fizyczno-Chemiczny.

Ponad 45 lat temu, 23 stycznia 1973 roku, utworzono nowy IV Wydział Nauk Technicznych. Przesądziło o tym dynamicznie rozwijające się zaplecze naukowe ówczesnej Wyższej Szkoły Inżynierskiej oraz zapotrzebowanie rozbudowującego się przemysłu Lubelszczyzny. Szczególne miejsce w tym gronie stanowiły: Fabryka Samochodów Ciężarowych i Fabryka Maszyn Rolniczych w Lublinie, Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego w Świdniku, Fabryka Łożysk Tocznych w Kraśniku, Zakłady Azotowe w Puławach oraz Cementownia w Chełmie i Rejowcu [16].

W kolejnych latach powstały jeszcze dwa wydziały: V Wydział Nauk o Ziemi i Nauk Górniczych w 1978 roku [10] oraz VI Wydział Nauk Teologicznych w 2007 roku. Organizację V Wydziału powierzono prof. Włodzimierzowi Sitko rektorowi Politechniki Lubelskiej oraz prof. Stanisławowi Uziakowi i prof. Edwardowi Michnie.

Zgodnie ze statutem LTN [14] w skład Towarzystwa wchodzą członkowie korespondenci oraz członkowie rzeczywiści, których rekrutacji dokonuje wydział, na podstawie złożonej pisemnej deklaracji umotywowanej przez dwóch członków rzeczywistych wydziału. Przyjęcie zarówno członka korespondenta, jak i rzeczywistego wymaga zatwierdzenia przez Walne Zgromadzenie LTN.

Członkowie Zarządu IV Wydziału Nauk Technicznych

Wydziałem kieruje Zarząd, wybierany spośród jego członków na okres 4-letniej kadencji. W skład Zarządu wchodzą: przewodniczący ze swoim zastępcą, sekretarz, redaktor i członkowie. W IV Wydziale funkcję redaktora pełniła prawie zawsze dr inż. Krystyna Schabowska, a pozostałe stanowiska w poszczególnych latach zajmowali pracownicy Politechniki Lubelskiej i w jednym przypadku Wyższej Szkoły Rolniczej WSR (Uniwersytetu Przyrodniczego).

Członkowie Zarządu IV Wydziału Nauk Technicznych LTN w latach 1973-2019 [3], [7], [15], [17], [18]

Lata kadencji	Zarząd IV Wydziału Nauk Technicznych
Przewodniczący	Zastępca Przewodniczącego	Sekretarz	Członkowie Zarządu
1973-1975	J. Haman (WSR)	–	K. Majdiuk	–
1975-1979	K. Zagórski (do XI 1978) I. Pollo	–	K. Majdiuk (do XI 1978) T. Latocha	–
1979-1983	I. Pollo	–	T. Latocha	Z. Rotter-redaktor [14], J. Kowal [14]
1983-1987	I. Pollo	–	T. Latocha
1987-1991	J. Kowal	–	J. Skwarna (do III 1990) K. Majdiuk	–
1991-1995	J. Kowal	A. Wac-Włodarczyk	T. Janowski	–
1995-1999	I. Wiatr	K. Schabowska	E. Ratajewicz-Mikołajczak	K. Schabowska
1999-2003	A. Wac-Włodarczyk		E. Ratajewicz-Mikołajczak	I. Wiatr, J. Lipski, W. Jarzyna
2003-2007	A. Wac-Włodarczyk	J. Lipski	W. Jarzyna	K. Schabowska, Z. Złonkiewicz
2007-2011	A. Wac-Włodarczyk	J. Lipski	J. Majewski	K. Schabowska, Z. Ratajewicz
2011-2015	A. Wac-Włodarczyk	J. Lipski	J. Majewski	K. Schabowska, S. Fic, J. Sikora, K. Zaleski
2015-2017	A. Wac-Włodarczyk	J. Sikora	J. Kozieł	K. Schabowska, J. Majewski, K. Zaleski

Wyróżnieni przez LTN pracownicy Politechniki Lubelskiej

W ramach działalności Towarzystwa pewne osoby, mogą otrzymać honorowe wyróżnienie Resolutio Pro Laude Academica za wspieranie działalności LTN. Jest to wyróżnienie honorowe – ze specjalnym dyplomem, jako wyraz szczególnego uznania dla wybitnych osobistości. Spośród pracowników Politechniki Lubelskiej otrzymali je rektorzy naszej Uczelni [18]: prof. Kazimierz Szabelski (7.01.2003), prof. Józef Kuczmaszewski (6.01.2009) oraz prof. Marek Opielak (8.01.2013).

Tę grupę odznaczonych stanowią głównie rektorzy lubelskich uczelni i Prezydent Miasta Lublina, którzy poprzez swoje instytucje bardzo znacząco wspierają finansowo i merytorycznie utrzymanie działalności LTN. Jest to tym istotniejsze, że od 1991 roku MNiSW nie finansuje działalności społecznych towarzystw naukowych [2], [4], [5], [12], [15]. Zarząd Rady Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN, reprezentujący również lubelskie środowisko naukowe (prof. Iwona Hofman – z UMCS, przewodnicząca Rady oraz prof. A. Wac-Włodarczyk z PL) od wielu lat usiłuje wypracować i uzgodnić zasady utrzymania finansowego społecznego ruchu naukowego. Mimo usilnych starań przy okazji permanentnych reorganizacji i reform szkolnictwa wyższego w Polsce, niestety ta kwestia pozostaje ciągle pomijana. Dlatego też Lubelskie Towarzystwo Naukowe w sposób szczególny docenia i wyraża swoją wdzięczność władzom lubelskich uczelni i włodarzom miasta za okazywaną pomoc. Mr Certify Delaware GED practice test

Innym rodzajem wyróżnienia nadawanego od 1995 roku za wyjątkowe zasługi na polu nauki lub jej organizacji jest odznaczenie – „Zasłużony dla Środowiska Naukowego Lublina” (Meritus Pro Societate Scientiarum Lublinensis; Pro Societate Scientiarum et Litterarum Lublinensi Merito , którym uhonorowano, w kolejności chronologicznej następujących pracowników Politechniki Lubelskiej [7]: prof. K. Szabelski (2.01.1998), dr K. Schabowska (4.01.2000), prof. W. Sitko (3.01.2002), prof. A. Wac-Włodarczyk (3.01.2006), prof. I. Wiatr (2.01.2007), prof. E. Bojar (7.01.2014) oraz prof. T. Janowski (10.01.2017).

Szczególną i zasłużoną popularnością cieszy się od 2000 roku Lubelska Doroczna Nagroda Naukowa „Premium Scientiarum Lublinense” [13] (od 2008 r. im. Prof. Edmunda Prosta) za najlepszą pracę badawczą lub publikację książkową, pochodzącą z Lubelskiego Ośrodka Naukowego. Muszą ją cechować wysokie walory naukowe, oryginalność treści i formy. Członkowie Kapituły Nagrody po wnikliwych dyskusjach rekomendują Zarządowi LTN dwie najlepsze dysertacje opublikowane w ciągu ostatniego roku akademickiego do końcowej oceny i wyboru ewentualnego laureata. Spośród pracowników Politechnik Lubelskiej byli nimi [6], [7], [18]:

• dr hab. inż. Andrzej Zniszczyński, prof. PL, w 2008 r. za pracę pt. „Studium teoretyczno-doświadczalne maszyn wyporowych z zespołem czterech równoległych współbieżnych rotorów”, 6.01.2009,
• dr hab. inż. Marek Łagoda, prof. PL, w 2012 r. za pracę pt. „Wzmacnianie konstrukcji mostowych kompozytami polimerowymi”, 8.01.2013,
• dr hab. inż. Grzegorz Komarzyniec, w 2018 r. za pracę pt. „Prąd włączania transformatorów nadprzewodnikowych”, 3.01.2019.

Ponadto prestiżowe wyróżnienie za monografię w ramach Lubelskiej Nagrody Naukowej „Sertum Scientificum Lublinense” otrzymali [13], [18]:

• prof. dr hab. Marek Kosmulski w 2002 r. za pracę pt. „Chemical properties of material surfaces”, 7.01.2003,
• prof. dr hab. Adam Bobrowski w 2005 r. za pracę pt. „Functional Analysis for Probability and Stochastic Processes”, 3.01.2006.

Oczywiście w niniejszej prezentacji nie sposób wymienić wszystkich osób, pracowników Politechniki Lubelskiej, współpracujących z LTN szczególnie wielu organizatorów konferencji, aktywnych prelegentów, merytorycznych dyskutantów czy autorów monografii wydanych pod auspicjami Wydawnictwa Lubelskiego Towarzystwa Naukowego.

Z powyższego, dość krótkiego zestawienia pewnych faktów historycznych wynika, że Lubelskie Towarzystwo Naukowe jest kontynuatorem długoletnich tradycji związanych z miastem i regionem. Jego nadrzędnym celem jest podejmowanie i popieranie prac badawczych w zakresie wszystkich dziedzin nauki, ze szczególnym uwzględnieniem badań dotyczących regionu oraz organizowanie i rozwijanie życia naukowego na Lubelszczyźnie.

Intencją naszą propagowaną wśród pracowników Politechniki Lubelskiej jest integracja środowiska akademickiego oraz stworzenie form wymiany doświadczeń naukowo-badawczych, które stałyby się także miejscem promocji młodych pracowników nauki. Dlatego też zapraszamy między innymi, promotorów prac doktorskich oraz kierowników katedr do zgłaszania potencjalnych referentów i tematyki ich wystąpień związanych z uprawianą dyscypliną naukową. Zachęcamy też do współpracy oraz publikowania swoich dysertacji i różnych prac naukowych przez Wydawnictwo Lubelskiego Towarzystwa Naukowego.

Andrzej Wac-Włodarczyk

Bibliografia

1. Bender R.: „Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Lublinie – prekursor Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, Biuletyn Informacyjny LTN, nr 14/15, 1995
2. Biskup M.: „Cele i warunki działania Towarzystw Naukowych Ogólnych”, Nauka, nr 1, 2000, s.131-140
3. „Biuletyn Informacyjny LTN”, Lublinensis Societas Scientiarum, nr 1÷111, 1991 – 2019
4. Grzywacz A.: „Współdziałanie Polskiej Akademii Nauk ze społecznym ruchem naukowym”, Rada Towarzystw Naukowych PAN, Towarzystwa Naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie”, Warszawa, 2013, s.191-197
5. Hałoń E.: „O współdziałaniu Towarzystw Naukowych i Polskiej Akademii Nauk”, Nauka, nr 1, 2000, s.152 – 198
6. Korobowicz A.: „Sprawozdanie z działalności LTN za kadencje w latach 2007 – 2015”, Lublin 2007, 2015
7. Kronika LTN 1957 – 2019
8. Kruszewski Z.: „Rola towarzystw naukowych w urzeczywistnianiu idei społeczeństwa obywatelskiego”, Towarzystwa Naukowe w Polsce – dziedzictwo, kultura, nauka, trwanie”, Warszawa, 2013, s.321-331
9. Kryszewski W.: http://encyklopedia.pwn.pl/haslo/towarzystwanaukowe (dostęp 23.07.2019)
10. Malarczyk J.: „Z tradycji i historii Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, Biuletyn Informacyjny LTN, nr 12/13, 1994
11. Muszyński W.: „Lubelskie Towarzystwo Naukowe jako regionalny ośrodek życia naukowego”, Problemy społecznego ruchu naukowego, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, nr 6, 2000, s.5-37
12. Piskurewicz J.: „Towarzystwa naukowe w Polsce i ich problemy organizacyjne”, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 13, 1999
13. Prost E.: „Sprawozdanie z działalności LTN za kadencję 1999 – 2003”, Lublin 2003
14. Statut LTN „Lubelskie Towarzystwo Naukowe – Statut”, Lublin 1981
15. Szostek A.: „Lubelskie Towarzystwo Naukowe i jego rola w życiu naukowym Lubelszczyzny”, PAUza Akademicka, nr 306, 2015, s.3
16. Wac-Włodarczyk A., Schabowska K.: „30 lat IV Wydziału Nauk Technicznych Lubelskiego Towarzystwa Naukowego”, Biuletyn Informacyjny Politechniki Lubelskiej, Nr 1(11), 2004, s.26-29
17. Wac-Włodarczyk A.: „IV Wydział Nauk Technicznych LTN”, 40 lat Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej, Lublin, ISBN 83-89373-51-3, 2004, s.209-214
18. Wac–Włodarczyk A.: „Sprawozdanie z działalności IV Wydziału LTN za kadencje w latach 1999-2017”, Lublin 2003, 2007, 2011, 2015, 2017
19. Wac-Włodarczyk A.: „IV Wydział Nauk Technicznych Lubelskiego Towarzystwa Naukowego” 50 lat Wydziału Elektrotechniki i Informatyki Politechniki Lubelskiej 1964-2014, ISBN: 978-83-7947-072-3, Lublin 2014, s. 269-273.